Alsfeld, Europese modelstad vol vakwerk

Het stadje Alsfeld, in het midden van Hessen, is één van de mooiste stadjes op de vakwerkroute. Niet voor niets is het uitgeroepen tot Europese Modelstad.

Toen we aan het rondreizen waren in Hessen, kwamen we op de snelweg plots een bord tegen over Alsfeld, wat een Europese Modelstad zou zijn. Nieuwsgierig geworden, besloten we een kijkje te nemen.

En wat we zagen deed onze mond openvallen. We weten natuurlijk dat Duitsland vele mooie vakwerkstadjes kent, maar deze is wel heel bijzonder. Overal waar we keken, zagen we mooie, gerestaureerde huizen.

Wat een Europese Modelstad precies inhoudt vertellen we later. Laten we het eerst maar eens hebben over de geschiedenis van dit stadje, en de vele mooie dingen die we er tegenkwamen.

Ontstaan en de Gouden eeuw van Alsfeld

Alsfeld is een Middeleeuws stadje. Hoewel er aanwijzingen zijn dat het al in de 9e eeuw bewoond was, komt de eerste vermelding in een officieel document uit 1069.

Eind 12e eeuw bouwden de graven van Thüringen hier een kasteel, omdat het stadje zich op een belangrijke handelsroute bevond. De handel, maar ook vakmanschap van de inwoners zorgden al snel voor voorspoed in de stad.

Vanaf de 16e eeuw beleefde Alsfeld zelfs een "gouden eeuw" van architectuur en design. Maar de stad werd zwaar getroffen door de 30-jarige oorlog, wat resulteerde in plunderingen, hongersnood en verwoesting.

In de 19e eeuw zorgde industrialisering voor een nieuwe opleving. Vanwege de centrale ligging werd het weer een belangrijk stad. Toch is de stad in de wereldoorlogen nooit gebombardeerd, waardoor veel van de Middeleeuwse vakwerkhuizen nog intact zijn.

Burcht, stadsmuren, poorten en torens

Ja, die waren er ooit wel, maar nu dus niet meer. Veel ervan is in de 30-jarige oorlog verwoest.

Op de stadsplattegrond is nog duidelijk te zien dat er 4 rechte wegen vanaf het marktplein in het centrum, naar de 4 punten lopen waar zichj ooit stadspoorten bevonden in de Middeleeuwse muur.

De contouren van de Middeleeuwse stadsmuur zijn nog wel zichtbaar. In een grote ovaal loopt een pad rond de stad. Deze komt langs de enige overgebleven Middeleeuwse toren: de Leonhardsturm.

Deze toren is in 1386 gebouwd, en was alleen toegankelijk vanaf de stadsmuur. Hij is vooral gebruikt als gevangenis, en nu als ooievaarsnest...

Het beroemde Raadhuis

Wanneer je op het Marktplein in het centrum van Alsfeld komt springt hij direct in het oog: het oude raadhuis. Dit is één van de belangrijkste vakwerk stadhuizen van Duitsland.

Opvallend is dat de onderkant van het raadhuis open is, en niet van hout. Deze laatgotische stenen gewelven uit 1512 fungeerden als markthal.

De verdiepingen erboven zijn wel in vakwerkstijl. Hier bevinden zich de kamers van de burgemeesters en wethouders, de raadszaal en voormalige rechtzaal, nu trouwzaal. Het interieur moet ook zeer de moeite waard zijn, en te zien bij rondleidingen. Voor ons nog een reden om nog eens terug te komen.

Andere bijzondere gebouwen op het marktplein

Het Raadhuis is zeker niet het enig mooie gebouw op het Marktplein. Pal ernaast staat bijvoorbeeld het oudste vakwerkhuis in Alsfeld. Dit gebouw kent drie delen, het oudste uit 1350, en een kelder die nog diverse eeuwen ouder is. Er bevindt zich nu een leuke boekwinkel.

Daarnaast staat het Weinhaus in gotisch/renaissance stijl met trapgevel. Uiteraard veel prachtig vakwerk, maar ook een mooi stenen dans- en feesthuis uit de 16e eeuw.

Bij ons bezoek op een vroege Aprilavond is het plein vrij verlaten. Maar als in de zomer de terrasjes vol zitten dan zal het hier gezellig druk zijn.

De Walpurgiskirche

Zoals vele oude kerken heeft de grote Walpurgiskirche achter het Marktplein ook een ingewikkelde bouwgeschiedenis. Dat is te zien aan het bijzondere uiterlijk van de kerk.

Bij archeologische opgravingen in de kerk is gebleken dat hier al in de 9e eeuw een Romaanse kerk moet hebben gestaan. Daar omheen is in de 13e een gotische basiliek gebouwd.

In 1394 stortte de oorspronkelijke toren in, en moest worden herbouwd. Het bovenste, 8-hoekige deel van de toren stamt uit 1543.

In de 15e eeuw is de kerk uitgebouwd tot de hallenkerk die het nu is.

Vakwerk en andere typische gebouwen

Wanneer je door Alsfeld wandelt, kom je overal mooie, opvallende vakwerkhuizen tegen. Zoals het gebouw van bakkerij Rahn, op de plek waar ooit de Mainzer Tor moet hebben gestaan. Een tekening en stuk tekst daarover staat op de gevel.

Op de Untergasse staan diverse mooie exemplaren van vakwerkhuizen. Met vaak ook mooie gekleurde figuren op de hoekposten en rond de deuren.

Maar het is niet alleen vakwerk wat we zien. We zien ook gevels met tegels van leisteen zoals we die ook veel in het Sauerland zien. Maar ook soortgelijke geveltegeltjes van hout, wat we niet eerder zagen. Deze zijn er in allerlei kleuren, niet altijd even mooi.

Bijzondere pleintjes met waterputten

Wat Alsfedl ook zo leuk maakt zijn de verschillende pleintjes in de stad. Vaak stond daar in het midden een waterput, belangrijk in de Middeleeuwen.

Veel van die waterputten zijn verdwenen, maar op sommige pleintjes zijn ze nog aanwezig, of vervangen door een fonteintje.

De Grabbrunnen is nog in oorspronkelijke staat te bewonderen. Of eigenlijk is die terugveranderd, nadat hij in de jaren 60 van de vorige eeuw was gemoderniseerd. Bijzonderder dan de put is nog het pleintje, met huizen met elk een eigen verhaal, dat in sommige gevallen terug te lezen is op de gevels.

Ook een stad van sprookjes

Alsfeld ligt niet alleen op de vakwerkroute, maar ook op de Sprookjesroute door Hessen. Zo vinden we de Ganzenhoedster bij één van de bronnen in de stad, en op een andere plek de Kikkerkoning. En er wordt gezegd dat de gebroeders Grimm Roodkapje baseerde op de lokale klederdracht hier.

Maar de meeste sprookjes vinden we natuurlijk bij het Märchenhaus, oftewel het Sprookjeshuis. Hier hangen Vrouw Holle en Rapunzel al uit het raam op de bovenverdieping.

Het Märchenhuis is een klein museum, met diverse kamers gewijd aan de sprookjes van de gebroeders Grimm. Helaas gesloten toen wij er waren, nòg een reden om nog eens terug te komen.

Leer meer over Alsfeld in het Stadsmuseum

Het stadsmuseum van Alsfeld bevindt zich in de Rittergasse, vlakbij het marktplein. Dit keer niet in een vakwerkhuis, maar in een prachtig stenen barokgebouw. 

Het interieur van het museum behoort eigenlijk ook al tot de museumstukken. De oude wenteltrap bijvoorbeeld, vormt een centraal onderdeel van het gebouw.

In het museum kom je alles te weten van de verschillende tijdperken in de geschiedenis. van archeologische opgravingen, via de bloei in de Middeleeuwen tot aan de recente geschiedenis.

Het gebouw en het binnenplein erachter wordt ook gebruikt voor diverse evenementen in de zomer.

Europese Modelstad

Het stadsbestuur heeft in de jaren 60 van de vorige eeuw veel gedaan om de oude stadsstructuur en gebouwen de behouden danwel te restaureren.

Dat is niet onopgemerkt gebleven bij de Europese Unie, die 1975 Alsfeld opnam in een lijst met 51 Modelsteden uit 17 Europese landen.

Met de fondsen die daarbij vrijkwamen kon men nog meer van de 400 vakwerkhuizen renoveren en voor de toekomst behouden. Het resultaat is een prachtige stad, één van de mooiste op de Duitse vakwerkroute, die je zeker gezien moet hebben.

---

Home

Contact

Nieuw

Onze Nieuwsbrief

Waar wil je heen?

Deelstaten