- Dol op Duitsland
- Oost-Duitsland
- Saksen
- Bautzen
De torens van Bautzen, Middeleeuwse stad in Saksen, Oost-Duitsland
Bautzen is een bij veel Nederlanders nog onbekende stad in Saksen, en dat is onterecht. De Altstadt op de rotsen langs de Spree staat bekend om de vele torens, en is een bezoek meer dan waard.
Bautzen ligt in het Oosten van Saksen, in de regio Lausitz waar van oudsher veel Sorben woonden, een slavisch volk. De stad wordt door hen Budisin genoemd.
Hoewel zij inmiddels een kleine minderheid vormen, is Bautzen nog altijd het politieke en culturele centrum van de Sorben.
Bautzen wordt vaak aangeduid als de stad van de torens. Deze zijn vooral in de Middeleeuwen gebouwd, en veel ervan zijn nog in goede staat. Vanaf de Friedensbrücke of de Protschenberg zie je een indrukwekkende skyline, hoog boven de rivier de Spree.
Ik neem je mee langs de meeste van de deze torens, maar laten we beginnen bij de plek waar de stad Bautzen ontstond:
De Ortenburg met Matthiasturm toen en nu
De hoge rots, aan drie kanten omringd door de Spree, was al vroeg een strategisch punt. In de 10e eeuw werd hier door Hendrik I een eerste vesting gebouwd. Maar de naam Ortenburg wordt pas in 1405 voor het eerst gebruikt.
Van de eerste bebouwingen is niets meer over. In 1483 liet de Hongaarse heerser Matthias Corvinus een nieuw hoofdgebouw bouwen, inclusief de nu nog bestaande Matthiasturm.
Op de gevel van deze mooie witte toren hangt een beeld van koning Matthias, met wapenschilden van zijn familie en gebieden waarover hij heerste.
Het hoofdgebouw is diverse malen verbouwd. De Stuczaal hierin, met prachtige beelden uit de geschiedenis op het gestucte plafond is beperkt toegankelijk. De huidige renaissancegevels stammen uit 1698, en de laatste renovatie van het geheel is in 2002 voltooid.
Op het complex staat ook het Zouthuis uit 1782, herbouwd in 1869. Hierin bevindt zich tegenwoordig het Sorbisch Museum. Het museum vertelt verhalen over tradities, klederdrachten, taal en muziek van de Sorbische minderheid in Bautzen en de Oberlausitz.
Tenslotte staat op het terrein het Burgtheater, gebouwd in 2003. Hier valt, achter glas de Rietschelgiebel op: beelden van een Griekse tragedie die voorheen de gevel van het hoftheater in Dresden sierden.
De ruïnes van de Nicolai kirche
Wanneer je, zoals wij, van de Protschenberg afdaalt en via de Molenbrug (Mlýnský most) de Spree oversteekt, kom je onderaan de ruïnes van de Nicolaikirche terecht. Via een lange trap kom je bij de resten van deze Middeleeuwse kerk.
De Nicolaikirche werd in 1444 gebouwd, en gold als één van de belangrijkste gebedshuizen van de stad. In 1634 is hij tijdens de 30-jarige oorlog verwoest, en sindsdien een ruïne. Het bijbehorende kerkhof bleef in gebruik, en werd in 1755 zelfs uitgebreid met het interieur van de voormalige kerk.
Het kerkhof, in combinatie met de nog overeind staande gotische bogen van de kerk, straalt een serene rust uit. Samen met het uitzicht over de Spree maakt het een fijne plek om tot rust te komen.
Direct naast het hek naar begraafplaats en ruïnes staat de ronde Nicolaiturm, in de 15e eeuw gebouwd als onderdeel van de stadsmuur. Deze toren was nauw verbonden met de kerk, die immers net buiten de stadsmuur lag.
Onder de Nicolaiturm is de enige nog in oorspronkelijke vorm bewaarde stadspoort.
De torens en poorten van de Middeleeuwse stadsmuur
Naast de Nicolaitor waren er nog diverse andere stadspoorten. Deze waren meestal vergezeld van een zogenaamde Zwinger: een ruimte tussen een buiten- en een binnenpoort voor extra verdediging. Ook hadden ze een hoge toren zoals de Nicolaiturm.
Deze Zwingers en poorten zijn verdwenen, maar de torens zijn behouden gebleven.
De Schülerturm was waarschijnlijk één van de eerste torens die aan het einde van de 15e eeuw werd gebouwd. De vierkante toren heeft nu een opvallende witte kleur gekregen.
De Wendischer Turm werd eind 15e eeuw gebouwd bij de poort aan de zijde waar de Sorbische bevolking woonde. Begin 19e eeuw zou hij afgebroken worden, maar hij werd in plaats daarvan opgenomen in de te bouwen kazerne.
De meest opvallende toren van Bautzen is de Reichenturm. Ook deze werd bij een poort in de stadsmuur gebouwd, maar is in de loop der eeuwen diverse keren verwoest. In 1718 besloot men bij de herbouw een grote barokke kap te plaatsen, die nog altijd staat.
Door schade in de Tweede Wereldoorlog dreigde de toren om te vallen, maar dat is door verstevigingen aan de fundamenten voorkomen. Wel staat hij nu 1,41 meter uit het lood. Daarom wordt dit wel de scheve toren van Saksen genoemd.
Je kan de Reichenturm ook beklimmen. Naast het uitzicht, ervaar je dan ook hoe scheef de toren staat.
De Lauenturm ligt aan de Zuidkant van de stad, richting Tsjechië (Bohemen). Het is de oudste stadspoorttoren van Bautzen, rond 1400 gebouwd.
In 1913 werd het ruiterbeeld van de Saksische koning Albert I toegevoegd. De bijbehorende poort is in de 19e eeuw afgebroken.
Bastions voor extra verdediging
Bastions zijn extra verstevigde verdedigingstorens waar aanvallen konden worden afgeslagen. Dankzij de dikke muren hielden zij stand tegen vijanden en natuurgeweld.
Van de 6 bastions zijn er nog 3 overgebleven. Zij hebben tegenwoordig andere functies.
In de Mühlbastei zijn nu appartementen te huur en ook in de Gerberbastei kan je verblijven, daar zit nu een jeugdherberg.
De Röhrscheidtbastei is nu een podium van het Sorbisch Nationaal Ensemble.
De torens van de Waterwerken
Om de Middeleeuwse stad Bautzen, dat hoog boven de rivier Spree lag, van water te voorzien werden al in de late 15e eeuw waterwerken gebouwd. Toen de eerste, houten versie daarvan afbrandde, werd in 1558 de huidige Alte Wasserkunst gebouwd.
De Alte Wasserkunst bestaat uit een hoge, stenen toren, met onderin, bij de Spree, een waterrad dat een pomp aandreef. In 1920 werd het waterrad vervangen door een turbine, dat nog altijd stroom opwekt. Het pompsysteem is sinds 1965 buiten gebruik, maar nog altijd te zien.
De toren van de Alte Wasserkunst had ook een functie in de stadsverdediging. Bij een bezoek aan het museum kan deze toren ook beklommen worden.
Vanwege de groei van de stad werd in 1610 een tweede, Neue Wasserkunst in bedrijf genomen. Deze staat een stukje buiten de Altstadt. In 1721 werd deze geheel in steen herbouwd, en in 1890 verloor hij zijn functie. Deze toren is alleen bij rondleidingen te bezoeken.
Een derde watertoren werd in 1877 gebouwd, en is daarmee de jongste toren van Bautzen. Hij is gebouwd op de ruïne van de Fransiskaner kloosterkerk.
De functie van deze toren was niet zozeer het pompen van water, als wel het onder druk houden van het nieuwe waterleidingnet door middel van de hoge watertank. De toren heeft tot 1979 dienst gedaan.
De Dom St. Petri met anderhalve toren
Uiteraard zijn er ook verschillende kerken in Bautzen, die bijdragen aan het grote aantal torens. De grootste daarvan, in het hart van Bautzen is natuurlijk de kathedraal Dom St. Petri.
Deze kerk, die als parochiekerk begon, kreeg in de 15e eeuw zijn huidige gotische uiterlijk. Hierbij was het de bedoeling om twee torens te bouwen, maar na de eerste was het geld op.
Als 1 april-grap werd eens een gespiegelde foto naar het bisdom in Dresden gestuurd, waarop het leek of de tweede toren nu ook af was. Met een factuur om hiervoor te betalen...
Bijzonder aan de Dom is dat het één van de oudste simultaankerken van Duitsland is. Hij wordt zowel door katholieken als protestanten gebruikt.
In de kerk zijn dus twee gedeelten en is alles dubbel uitgevoerd: twee altaren, twee preekstoelen en zelfs twee orgels, hoewel die nooit tegelijk bespeeld worden.
Er is zelfs een derde, klein mobiel orgeltje. Deze is precies klein genoeg om in een Trabant bestelwagen vervoerd te worden.
Bezoek ook zeker de schatkamer van de Dom. Deze bevindt zich schuin tegenover de kerk bij An der Petrikirche 6, achter de mooie poort. Het is gratis toegankelijk en bevat vele prachtige kerkelijke voorwerpen.
De toren van het gele Rathaus
En dan is er natuurlijk nog de toren van het opvallende gele Rathaus aan de Hauptmarkt. Al in 1213 werd er op deze plek een stadhuis gebouwd, al diende het destijds ook of vooral als marktgebouw.
Ook de achterkant van het gebouw staat aan een markt: de Fleischmarkt. De mooie gebouwen aan beide markten tonen de rijkdom van de handelsstad in de Middeleeuwen.
Het Rathaus heeft vele veranderingen ondergaan, vooral door verwoestingen. In 1493 werd de toren gebouwd, wat een blijvertje was. In 1732 kreeg het gebouw de barokke uitstraling die het vandaag nog heeft, waarschijnlijk ook al met de opvallende gele kleur.
Naast het Rathaus aan de Hauptmarkt staat het Toeristenbureau. Uiteraard kan je hier veel informatie over de stad krijgen, maar interessant is ook dat je vanuit hier in de gangen onder de stad kan komen.
Er is namelijk een compleet gangenstelsel onder de stad. Deze werden in de Middeleeuwen gebruikt, maar bijvoorbeeld ook nog in de Tweede wereldoorlog. Tegenwoordig kan een gids je de gangen laten zien, met daarbij een luguber verhaal compleet met skeletten...
Meer geschiedenis in Bautzen
Bij een rondje langs de torens van Bautzen hoor je vooral verhalen uit de Middeleeuwen. Maar Bautzen kent natuurlijk meer indrukwekkende geschiedenis.
Zo was dit in de DDR-tijd de stad van de beruchte Stasi-gevangenis Bautzen II. In dit streng bewaakte complex werden politieke gevangenen opgesloten.
Tegenwoordig is het een gedenkplaats en museum, waar bezoekers de cellen en verhalen van gevangenen kunnen zien. Heb je wat tijd over, en interesse in dit deel van de geschiedenis, dan is een bezoek zeker een aanrader.
Bautzen II ligt ongeveer een kilometer buiten de Altstadt en is dagelijks van 10 tot 18 uur gratis toegankelijk.
- Dol op Duitsland
- Oost-Duitsland
- Saksen
- Bautzen
Schrijf je in voor onze Nieuwsbrief
En ontvang het E-book met Verborgen Parels
