Lauenburg, vakwerkstad en Hertogdom aan de Elbe in Sleeswijk-Holstein
Lauenburg is het Zuidelijkste stadje van de Noordelijke deelstaat Sleeswijk-Holstein. Het is een prachtig historisch vakwerkstadje aan de Elbe. Maar de macht van het stadje strekte zich ook uit over het achterland, dat nog altijd Hertogdom Lauenburg heet.
De stad Lauenburg werd gesticht rond 1182 door hertog Bernard van Saksen. Door de ligging aan de Elbe groeide het snel uit tot een belangrijke handels- en havenplaats.
Bij de splitsing van het hertogdom Saksen in 1296, kreeg het zelfs een eigen Hertogdom, dat zich uitstrekte tot het westen bij Hamburg en het Noorden tot Lübeck. Nog altijd vormt Herzogtum Lauenburg een bestuurlijke regio (Kreis).
Mede door de aanleg van het Stecknitzkanaal – de eerste werkende kunstmatige waterweg van Europa, die Lauenburg met Lübeck verbond, groeiden stad en hertogdom Lauenburg in belang. Lauenburg werd onderdeel van de Hanze en doorvoerhaven voor zout, hout en graan.
Een bezoek aan het historische stadje aan de Elbe is dan ook zeer te moeite waard. En vergeet ook het achterland van het Hertogdom Lauenburg niet.
Van het Kasteel is vooral de Toren over
Lauenburg werd gesticht op een strategische plek, op een rots boven de rivier Elbe. Hier bouwde hertog Bernard van Saksen zijn kasteel. Het werd Polabenburg genoemd, naar de Polaben-stam, die hier verslagen werd. Later is dat verbasterd to Lauenburg.
Het kasteel werd al snel verwoest, maar weer opgebouwd. En in de loop der eeuwen uitgebouwd tot een laat-gotisch slot. Blikvanger werd de in 1477 voltooide toren.
Het kasteel omvatte verschillende gebouwen, waaronder een woonhuis, kerk, paardenstal, poortgebouw, gerechtsgebouw, enzovoorts.
In 1616 legde een grote brand de kerk en een deel van de gebouwen in de as, en in 1656 werd onder de Zweedse bezetting nog een deel van de gebouwen verwoest. Het kantoorgebouw dat nu nog als kasteel wordt aangemerkt, stamt uit 1708.
Het enige echte overblijfsel is de toren, al is die een verdieping kleiner dan hij ooit was. De toren kan niet van binnen worden bezocht, maar vormt een prachtig decor voor foto's. Naast het kantoorgebouw biedt het Askanierblick een mooi uitzicht over de stad en de Elbe.
De Fürstengarten en meer groen boven de stad
In de 16e eeuw werd bij het kasteel ook een kasteeltuin aangelegd. De Fürstengarten is nog altijd een groene oase boven de oude stad.
Vanaf het kasteel (of de toren) maak je een mooie wandeling door de tuin. Je vindt er imposante bomen, kleurrijke bloemperken en bankjes met uitzicht op de Elbe. Er is ook een historische grot, maar die is niet toegankelijk.
Vanaf de Fürstengarten neem je de trappen om aan de Oostkant in de oude stad uit te komen. Of wandel terug via de speeltuin en de Wallweg langs de resten van de oude vesting om aan te komen in het centrum van de ...
Middeleeuwse Havenstad aan de Elbe
Onder het kasteel, aan de kade, ontwikkelde zich het stadje Lauenburg. Uiteraard vormde (de handel over) de Elbe een belangrijke reden daarvoor.
De oudste straat van Lauenburg is dan ook de Elbstrasse, die evenwijdig aan de rivier loopt. Met mooie vakwerkhuizen aan beide zijden van de smalle straat. Deze zijn vooral in Noord-Duitse stijl, met rode bakstenen tussen de donkerbruine balken.
Op veel van de huisjes staat een informatiebordje. Hier staat op wie er in de loop der eeuwen gewoond heeft, zo krijg je een persoonlijk beeld van de geschiedenis.
Tip: Hotel Bellevue
Dit is niet het modernste hotel, maar wat heeft het een prachtig terras met uitzicht op de Elbe. Ook vanuit het restaurant heb je dit geweldige uitzicht.
Leuk pleintje rond de Maria Magdalena-kerk
Centraal punt van het stadje is uiteraard de kerk, die al uit de 13e eeuw stamt. Deze aan Maria Magdalena gewijde kerk is in (neo-)gotische stijl gebouwd.
De hoge toren werd na de oorlog afgebroken om het dak van de kerk te herstellen. Pas in 1993 is een nieuwe hoge toren geplaatst. De kerk heeft een licht interieur, met als blikvanger het orgel uit de 16e eeuw.
Zeker zo interessant is de directe omgeving van de kerk. Met een ijscafé in misschien wel het mooiste kleine vakwerkhuisje, het café von Herzen aan de overkant, en het oude steegje Hunnenburg. En natuurlijk het Toeristenbureau in hetzelfde gebouw als...
Het Elbe-Scheepvaartmuseum
Het Elbe-Scheepvaartmuseum vertelt het verhaal van de binnenvaart, van houten schepen tot moderne duwboten. Je vindt er modellen van oude schepen, navigatie-instrumenten, kaarten en interactieve exposities.
Een bijzonder hoogtepunt is het nagebouwde stuurhuis van een Elbe-schip, waarin je zelf het roer kunt overnemen.
Kinderen kunnen zich uitleven op de speelse onderdelen van de tentoonstelling, terwijl volwassenen zich verdiepen in de technische en economische betekenis van de rivier.
De Roeper
Om iets van de scheepvaart in het historische stadje te vinden, moet je aan de andere kant van de Elbstrasse zijn. Hier vind je aan de oever van de Elbe het bronzen beeld Der Rufer (De Roeper).
Deze figuur is gemaakt door de beeldhouwer Karlheinz Goedtke en stelt een schipper of scheepsknaap voor die zijn stem verheft over de rivier. Het kunstwerk symboliseert de eeuwenoude verbondenheid van Lauenburg met de Elbe en met de scheepvaart.
Wandel je vanaf dit herkenningspunt verder naar het Oosten, dan kom je bij de scheepswerf van Lauenburg. Deze is nog altijd in bedrijf, al is het op bescheiden schaal.
Wandel of Fiets de natuur in
Aan de westkant van Lauenburg wandel je direct de natuur in. Hier ligt natuurgebied de hoge Elbeoever. Met bossen en ook een paar strandjes. In dit gebied komen ook bevers voor.
Per fiets kan je nog veel verder het achterland in, en dat is zeer de moeite waard. Het hertogdom Lauenburg kent de meeste bossen van Sleeswijk-Holstein, met vele fietspaden.
In het Oosten van het hertogdom ligt een groot merengebied, de Lauenburgische Seen. Dit ligt tegen de grens met Mecklenburg-Voorpommeren, wat ooit ook de gesloten grens met de DDR was. De natuur is hier mede daardoor nog ongerept.
Dit is ook het gebied van de Oude Zoutroute naar Lübeck. Aanvankelijk over land, maar sinds 1398 ook via het Schecknitzkanaal. Van de hiervoor gemaakte sluizen is er nog één te bezichtigen:
De historische Palmsluis
Net buiten Lauenburg vind je deze historische sluis. Het was één van de 17 sluizen die de riviertjes Davenau en Stechnitz met elkaar verbond, om een doorvaart naar Lübeck te maken.
Al deze sluizen waren aanvankelijk van hout gemaakt, en moesten regelmatig vervangen worden. Deze Palmsluis werd in 1724 geheel vernieuwd en met bakstenen opgebouwd.
In 1896 stopte de scheepvaart via dit kanaal, dat inmiddels vervangen is door het nieuw gegraven Elbe-Lübeckkanaal.
Mölln, de stad van Tijl Uilenspiegel
Een ander leuk stadje in het Hertogdom Lauenburg is Mölln. Deze stad staat bekend als de stad van Tijl Uilenspiegel, de legendarische nar uit de volksverhalen.
Ook dit is een historisch stadje, al zijn veel van de traditionele vakwerkhuizen vervangen door nieuwbouw. Maar vooral het gebied rond de Marktstrasse is nog authentiek.
Hier vind je ook het standbeeld van Tijl Uilenspiegel, voor de kerk. Het is ook bij de kerk dat deze historische figuur begraven ligt, volgens een gedenksteen bij de kerk in het jaar 1350.
In het historische Rathaus, het oudste van Noord-Duitsland, vind je het stadsmuseum. En in een mooi vakwerkhuis aan de andere kant van het plein, het Tijl Uilenspiegel museum. Hier kom je alles te weten over zijn leven en de rol die hij speelde in de Duitse literatuur.
Mölln ligt aan drie van de Lauenburgische Seen, waar je heerlijk kan wandelen. Dichter bij de stad kan dit ook in het mooie Kurpark.
Ratzeburg, kathedraal-stadje op een eiland tussen de meren
Een andere leuk stadje, dat helemaal omringd is door meren, is Ratzeburg. Het ligt dus op een eiland dat alleen via een dam te bereiken is.
Deze stad is vooral bekend vanwege haar imposante Dom – één van de oudste romaanse kathedralen in Noord-Duitsland. Voor een rondleiding (op eigen gelegenheid) door de kerk en kloostergangen kan je gerust een uur of langer uittrekken.
In het stadje zijn nog diverse andere mooie gebouwen te vinden, al is de Marktplatz hier een beetje druk naar onze zin. Beter is het om te wandelen langs de omringende meren, en in de zomer een kano of waterfiets te pakken.
Schrijf je in voor onze Nieuwsbrief
En ontvang het E-book met Verborgen Parels
Waar wil je heen?
Deelstaten
