Lohr am Main, de Middeleeuwse stad van Sneeuwwitje

In Lohr am Main ontmoet je Sneeuwwitje in een schattig Middeleeuws stadje. Zij schijnt hier 300 jaar geleden geboren te zijn, naar aanleiding daarvan ging ik op onderzoek uit.

Het kleine stadje Lohr ligt aan de rivier de Main, tussen Frankfurt en Würzburg. Het heeft een prachtig Middeleeuws centrum, en is uitvalsbasis voor de bossen van de Spessart.

Toch is dat niet de voornaamste reden waar Lohr am Main bekend om is. Het verkreeg z'n grootste bekendheid toen historicus Karl Heinz Bartels in 1985 "ontdekte" dat sprookjesfiguur Sneeuwwitje in Lohr moet zijn geboren.

Sindsdien staat Lohr am Main bekend als Sneeuwwitjestad. Overal is zij in de stad te vinden, en in 2025 is haar 300ste geboortedag uitvoerig gevierd.

Hoewel het een klein stadje is, is er over Lohr nog meer te vertellen. Maar voor ik dat doe, gaan we toch eerst even kijken...

Waarom Sneeuwwitje uit Lohr am Main kwam

Het sprookje Sneeuwwitje werd door de gebroeders Grimm rond 1812 voor het eerst opgeschreven, maar is waarschijnlijk ouder. Nu woonde er in de 18e eeuw een adelijke familie in het kasteel van Lohr, met meerdere dochters en een stiefmoeder.

Ook kwam in die tijd de glasindustrie in Lohr tot bloei, en werden daar de eerste spiegels voor de adel gemaakt. De ijdele stiefmoeder had een bijzonder exemplaar daarvan: een spiegel met aan de bovenkant grote medaillons met twee spreuken.

De Franse spreuk "Pour la Recompense et pour la Peine" betekent "Voor de beloning en voor de straf". Een beloning voor als het spiegelbeeld je bevalt, en een straf als dat niet het geval is, dus als je stiefdochter er beter uitziet. De andere spreuk zegt "Amour Propre", zelfliefde...

Deze spiegel is nog altijd te zien in het Spessart Museum, dat zich in het kasteel bevindt. Maar daarover later meer.

Andere details uit het sprookje van Sneeuwwitje "kloppen" ook. Het bos waar ze terecht kwam is de Spessart, 7 bergen verder was er mijnbouw, en daar werkten vooral kleine mensen die in de mijngangen pasten, dwergen dus.

Of dit allemaal werkelijk de achtergrond voor het sprookje was, is niet met zekerheid te zeggen. Maar het is goed mogelijk dat de gebroeders Grimm hier wel wat inspiratie uit gehaald heeft. En dat geldt ook voor de huidige stadsmarketing, want...

Overal vind je Sneeuwwitje

Je kan duidelijk merken dat de inwoners van Lohr am Main trots zijn op "hun" Sneeuwwitje. Je vindt haar op verschillende plekken in de stad. Maar wel in verschillende gedaantes.

De door Disney geïntroduceerde versie kan je zomaar in levende lijve tegenkomen. En zij is ook te zien op een muurschildering bij het beekje Kaibach net ten zuiden van de Altstadt. Maar dit is zeker niet de enige versie.

Het meest letterlijke Sneeuwwitje zit op een bankje in het park bij de Zuidelijke stadsmuur. En ik heb ook nog versies gespot in de Haupstrasse, op het oude raadhuis en op de voorbijrijdende stadsbus.

Een kunstzinnige versie staat bij de Stadshalle ten Noorden van de stad. Dit is de winnaar van een kunstwedstrijd, maar erg mooi is-ie niet. Dat zijn veel burgers van Lohr met me eens, want als reactie hierop ontstond een andere versie: Horrorwittschen...

Het Slot van Lohr met Spessart museum

Maar de meest gefotografeerde versie van Sneeuwwitje in Lohr staat voor het kasteel, dat vaker slot (Schloss) genoemd wordt. Hier staat het silhouet, met ook de 7 dwergen.

In het slot bevindt zich dus het Spessart museum. Met onder andere dus de spiegel, en andere attributen die met Sneeuwwitje te maken hebben.

Zoals ook de ingerichte kamers van de adellijke familie waar Marie-Sophie von Erthal (de "echte" Sneeuwwitje) geleefd heeft.

Maar dat deel van het museum is eigenlijk vrij beperkt. Veel meer is er te vinden over de (jacht in en de rovers van) de bossen van de Spessart, de houtindustrie, glas- en spiegelindustrie en ijzergieterij van Lohr. 

Het slot zelf is het zeker ook waard om van binnen en van buiten bewonderd te worden. Het is een klassiek sprookjeskasteel, met mooie ronde torens.

Maar dit slot was niet het eerste kasteel van Lohr...

De oude burcht en St. Michael kerk

Aan de andere kant van de Altstadt ligt de huidige Kirchberg. Dit was de locatie van de eerste burcht van Lohr. Je kan nog steeds een wandeling maken om de oude muren van de Kirchberg, al stammen deze muren niet uit de vroege Middeleeuwen.

Op de Kirchberg staat als eyecatcher de St. Michael kerk. Deze kerk staat op de fundamenten van diverse eerdere gebedshuizen, die fungeerden als slotkapel van de burcht.

In de loop van de tijd zijn er steeds uitbreidingen en aanpassingen aan de kerk gemaakt. De huidige, opvallende kerktoren stamt uit eind 15e eeuw. Daarna vond de reformatie plaats, maar ook de contrareformatie zodat de kerk nu weer katholiek is.

Naast de kerk staat het voormalige Kapuzinerklooster, met de Kapuzinerkirche. Hier staan de kerkelijke figuren opgesteld, die in de Goede Vrijdagprocessie door de stad worden gedragen.

Voordat dit gebouw als klooster dienst deed, fungeerde het als woning voor...

De Graven van Rieneck

Hoewel Lohr als nederzetting al lange tijd bestond (de Kirchberg was al in de Romeinse tijd bewoond), kwam het pas in de boeken toen de Graven van Rieneck hier terecht kwamen. Rieneck zelf ligt iets Noordelijker, maar de graven verkozen Lohr in 1295 als een betere standplaats.

Na eerst in de latere kloostergebouwen in de Middeleeuwse burcht gewoond te hebben, bouwden zij vanaf 1340 hun kasteel, te beginnen met een eenvoudige woontoren. In de loop der jaren kwamen daar bijgebouwen, een ringmuur en een gracht bij. 

De Graven van Rieneck hadden nogal moeite om voor mannelijke opvolgers te zorgen.  Enige malen stond het geslacht daardoor op uitsterven. Eén graaf, Philip de Jongere, moest zelfs uit het klooster worden opgetrommeld, omdat zijn broer, Philip de Oudere, niet voor opvolging kon zorgen.

Philip de Jongere vond alsnog een vrouw, de verovering daarvan te paard is vastgelegd op een muurschildering in het slot/museum. Hij zorgde voor mannelijk nageslacht, maar een paar generaties later stierf het geslacht in 1559 alsnog uit.

De Bayersturm en stadsmuren

Ondertussen was Lohr uitgegroeid tot een Middeleeuwse stad van betekenis. Stadsrechten werden in 1333 verkregen. Ook een stadsmuur werd rond die tijd gebouwd, die in de 19e eeuw weer grotendeels is afgebroken.

Enkele delen van de oude stadsmuur zijn nog te vinden. Vooral aan de Zuidkant van de Altstadt, waar je ook een leuk stadspark met speeltuin vindt. 

Stadspoorten waren er ook, met name de Obere Tor aan de Westkant van de Hauptstrasse, de Lohrtor aan de Lohrtorstraße in het Noord-Oosten, en de Niedertor in het Zuid-Oosten. Deze zijn allen verdwenen. Alleen de bij de Niedertor behorende Bayersturm toren staat er nog.

Op zondagen, of bij een begeleide rondleiding door de stad, kan de toren beklommen worden. Hierbij zie je de woonverblijven van de torenwachter en zijn gezin, op 40 meter hoogte. En natuurlijk mooie uitzichten over de stad en zijn omgeving.

Een rondleiding met de Barones

Zo'n rondleiding is trouwens wel een aanrader. Zeker als je die boekt met een bijzondere historische figuur. Zo mochten wij op pad met Barones Maria-Eva von Erthal, de moeder van Sneeuwwitje (nee niet de stiefmoeder).

Deze rondleiding is gebaseerd op historische feiten, plus wat creatieve invulling van de gids zelf, die als een professioneel actrice helemaal in haar rol zat.

De barones vertelt over haar leven in het slot, haar personeel, de kinderen en haar echtgenoot. Met de nodige humor begeleid ze ons door de stad, vertellend over de juiste omgangsvormen, de nieuwe Franse parfum die ze heeft, en ze toont ons bijzondere gebouwen, waaronder...

Het oude raadhuis

Tussen het slot en de kerk staat op het marktplein het Altes Rathaus in Renaissancestijl, gebouwd in het jaar 1600. Het heeft een opvallende traptoren en kleine noktoren.

Zoals zo vaak fungeerde het onderste deel van het raadhuis de eerste eeuwen als markthal. Daarvoor moesten de arcades zo hoog zijn dat een ridder te paard er doorheen kon.

Heb je de tijd? Kijk dan vooral naar de talrijke ornamenten aan de gevels, de Korinthische zuilen en andere versieringen.

In 1986 werd een nieuw stadhuis gebouwd aan de Schlossplatz. Sindsdien fungeert het oude raadhuis als bibliotheek en locatie voor vergaderingen, tentoonstellingen en evenementen.

Vakwerkhuizen rond de Hauptstrasse

De barones toont ons ook diverse mooie vakwerkhuizen in de Altstadt. Vooral aan en rond de Hauptstrasse, die van West naar Oost loopt. 

Veel van de vakwerkhuizen waren vroeger gasthuizen, waar doorreizende handelaars vaak verbleven. Deze zijn herkenbaar aan de mooie uithangborden, waarop de naam van het gasthuis werd uitgebeeld.

Het oudste gasthuis van Lohr is nog steeds in gebruik: Hotel-pension Krone aan de Lohrtorstrasse. Het heeft ook één van de mooiste uithangborden: de kop van een vergulde adelaar met een kroon in zijn bek.

Het vakwerk in de stad is vooral in Renaissancestijl, met veel mooie versieringen. Op de hoek van enkele huizen zijn houtsnijwerken te bewonderen.

De Visserswijk en de Mainoevers

Lohr had natuurlijk een groot deel van haar rijkdom te danken aan de ligging aan de rivier Main. Voordat die handel bracht, was er al de visserij. Daaraan herinnert de Visserswijk, ten Zuiden van de Kirchberg.

Deze wijk bestaat vooral uit twee charmante straatjes: de Fischergasse en de smalle Musselgasse. En met de Vissersfontein die een visser uitbeeldt, zoals die in deze buurt woonden.

Via de Fischertor (niet de originele poort maar een nieuwe versie) wandel je naar de Main. Lohr is door een grote weg gescheiden van de rivier, en daarachter ligt nog een parkeerplaats. Hier ligt een boot waarmee je een rondvaart over de Main kan maken.

Loop je onder de Alte Mainbrücke door, dan kom je bij een oude vissersboot. Deze is in 1899 in Nederland gebouwd, en heeft in Lohr nog tot 1979 dienst gedaan.

Voor gezellige groene oevers loop je nog een stukje door. Of wandel over de brug naar de overkant, waar je ook nog een leuke speeltuin vindt. 

Leerlooiers, textielververs en oude watermolens

Over de rivier kwam in de Middeleeuwen ook de handel. Maar Lohr am Main manifesteerde zich daarbij ook als handwerkstad. De in Lohr geproduceerde waren konden ook via de Main weer verhandeld worden.

De hele zuidkant van de Altstadt, nog binnen de stadsmuur, ontwikkelde zich daarbij als industriegebied. Vooral leerlooiers en textielverververs waren hier actief, te zien aan de straatnamen Färbergasse en Gerbergasse.

Maar er waren ook andere ambachten, en diverse watermolens voor de benodigde energie. Het gebouw van de Stadtmühle staat nog altijd aan de Stadtmühlgasse 13.

En bij de voormalige Steinmühle aan de Steinmühlgasse is door een raam nog het oude waterrad te zien.

Gezellige terrasjes en restaurants

Genoeg sightseeing gedaan in Lohr? Dan is het tijd om neer te strijken op één van de gezellige terrasjes.

Deze bevinden zich vooral in de Hauptstrasse, waar restaurant Schönbrunnen een goede Duitse keuken heeft. Weinhaus Mehling ook, en daar schenken ze bovendien goede wijnen.

Bij het Schlossplatz vind je een Sushi restaurant, dat ook een goede Biergarten heeft. Dat laatste vind je natuurlijk ook bij het Keiler Brauhaus, dat je vindt als je de Hauptstrasse helemaal uitloopt.

Tenslotte vind je in het oude treinstation, iets ten Zuid-Oosten van de Altstadt, het uitstekende Indiase restaurant Gautam India Palace.

Hoe zit het met de dwergen?

Maar nu weer even terug naar Sneeuwwitje. Want hoe zit het nu met de dwergen? Ook die zijn hier en daar in Lohr am Main te vinden. Vaak met, maar ook zonder Sneeuwwitje.

Je kan bij het toeristenbureau aan de Schlossplatz ook een Schneewittschen Rallye halen. Hierbij ga je door het stadje op zoek naar de 7 rode puntmutsjes van de dwergen. 

Bij ieder puntmutsje krijg je een vraag, of eigenlijk twee: eentje voor grote dwergen (volwassenen) en eentje voor kinderen. En bij ieder mutsje staat ook een leerzaam station.

Oh, en mij is verteld dat er eind 2025 nog meer beelden van de dwergen in de stad komen, ter afsluiting van de viering van 300 jaar Sneeuwwitje. Voor die beelden moet ik dus sowieso nog een keertje terug...

---

Home

Contact

Nieuw

Onze Nieuwsbrief

Waar wil je heen?

Deelstaten

Bewaar op Pinterest