Einbeck, vakwerkstad van Bier, Blauwdruk en Oldtimers
Einbeck, in het Zuiden van Nedersaksen, is groot geworden door het brouwen van bier. En er zijn meer redenen om het Middeleeuwse vakwerkstadje te bezoeken.
Einbeck ligt op een strategische positie tussen het Weserbergland en de Harz. Logisch dat hier een handelsroute doorheen liep, waardoor Einbeck uitgroeide tot een welvarende handelsstad.
Na een eerste venoeming in 1158 kreeg Einbeck stadsrechten in 1252. En hoewel het niet aan een bevaarbare rivier ligt, trad het toch toe tot de Hanze. Waarschijnlijk vanwege haar bier, dat tot het beste van Duitsland behoort.
Vandaag de dag is er nog veel uit die bloeitijd te bewonderen. De Middeleeuwse stadsmuur, bijvoorbeeld, en de vele mooie vakwerkhuizen.
Behalve bier, is Einbeck ook bekend om de oude blauwdruk techniek, die in één werkplaats nog altijd wordt gebruikt. En de verzameling oldtimer fietsen, motoren en auto's waar je een tijdreis kan maken. Lees dus vooral verder...
Middeleeuwse Stadsmuur
Bij een Middeleeuwse stad hoort natuurlijk een stadsmuur. En in Einbeck is nog zo'n 800 meter van de oorspronkelijke 2,2 km oude stadsmuur intact.
In de muur bevonden zich 5 stadspoorten, die helaas verloren zijn gegaan. Houten deuren met informatieborden herdenken deze poorten op de uitvalswegen uit de stad.
Toen in de 14e en 15 eeuw kanonnen hun intrede deden, moesten de verdedigingswerken worden uitgebreid. Extra grachten met brede stadswallen rond de muur, en bij de poorten extra gebouwen en bastionnen.
Bij de Tiedexer Tor staat een bronzen schaalmodel hoe het er daar in 1520 uitgezien moet hebben. Plus wat overblijfselen van het bastion en stenen brug.
Van hieraf kan je een mooie wandeling maken langs de oude stadsmuur en door een park met speeltuin en vijvers, die ooit deel uitmaakten van de stadsgrachten.
Tip: Pohls Einbecker Hof
Wij sliepen in dit fijne hotel in het centrum van Einbeck. De bediening en eigenaren zijn heel aardig, de bedden zijn goed, parkeren kan voor de deur en je kan er eten in de biergarten.
De Dikke toren en een bijzonder water viaduct
Wanneer je aan het einde van de nog bestaande muur aankomt, zie je door de bomen de opvallende Dikke Toren (Dicker Turm). Deze ronde verdedigingstoren diende ter verdediging van de buitenste Benser Tor in het Zuiden van de stad.
Aan de voet van deze toren bevindt zich een uniek bouwwerk: een waterviaduct. Omdat de natuurlijke waterloop niet voldoende was voor de watermolens in de stad, werd een kanaal gegraven vanaf de rivier Ilme.
Bij de stadsmuur moest dit Mühlgraben-kanaal over de stadsgracht "Krumme Wasser" de stad ingeleid worden. Het viaduct was oorspronkelijk van hout, maar is in 1824 vervangen door een stalen versie, dat nu nog te zien is.
De wateraanvoer was essentieel voor de graan en bierproductie. Het is een zeldzaam voorbeeld van middeleeuwse waterinfrastructuur binnen een vestingstad.
Stad van het (Bock-)Bier
Bier speelde een belangrijke rol in de geschiedenis van Einbeck. Vanaf de 14e eeuw werd het gebrouwen, als gezond alternatief voor water. Het overtallige bier dat door burgers gebrouwen werd, werd door de stad opgekocht en verhandeld met andere steden.
Dit werd al snel lucratief, zodat men grotere hoeveelheden bier ging brouwen. Daarvoor waren grote ketels nodig, die door het stadsbestuur werden opgehaald. Een huis van een brouwer had dus een grote poort nodig, en het brouwrecht behoorde daarom toe aan het huis, niet aan de eigenaar.
Nog altijd hebben veel vakwerkhuizen in Einbeck zo'n kenmerkende grote poort. Rond 1500 waren er maar liefst 700 van dergelijke thuis-brouwerijen.
Het bier van Einbeck was extra sterk, om het geschikt te maken voor lange reizen. Het verwierf grote faam, temeer omdat brouwers elders het niet goed konden namaken. Pas toen een brouwer uit Einbeck naar Beieren vertrok konden ze het daar ook brouwen.
Bier uit Einbeck werd verbasterd tot Ein Bock Bier. Bockbier is nog altijd een van de bekendste soorten bieren in Duitsland. In Nederland kennen we ook een afgeleide daarvan: de Herfstbok.
Tegenwoordig is er nog maar één brouwerij inde stad: het Einbecker Brauhaus. Hier kan je ook terecht voor een rondleiding of in de fan-shop.
Een leuke andere manier om meer van de geschiedenis van het bier te leren, is door het Bier-pfad te volgen. Via getekende biervaatjes op de straat en informatieborden in de vorm van biervaten kan je de route volgen.
Leer meer in het Stadsmuseum
Het Bier-pfad brengt je natuurlijk ook naar, of langs het Stadtmuseum. In een prachtig vakwerkhuis is hier namelijk het oudste biervat van Duitsland te vinden. Plus een tentoonstelling over het brouwen van bier in Einbeck.
Er zijn ook nog diverse andere, tijdelijke en vaste, tentoonstellingen in het museum. Bijvoorbeeld over de migratie en integratie na de Tweede Wereldoorlog van vele inwoners van het nu Poolse Silezië in Einbeck.
Fietsliefhebbers komen ook aan hun trekken, met een compleet Fietsmuseum, dat in een apart gebouw van het Stadsmuseum staat.
Vakwerkhuizen uit de Weserrenaissance
In de hele Altstadt van Einbeck zijn zulke mooie vakwerkhuizen te vinden. Een bijzondere straat is de Tiedexer Strasse, waar de langste aaneengesloten rij vakwerkhuizen staat.
De rij had nog langer kunnen zijn, ware het niet dat men met de komst van automobielen van een steegje een weg wilde maken. Een huis moest daardoor verdwijnen, waarop de naastliggende huizen gingen overhellen. Dit is in allerijl gestut, maar nog goed zichtbaar.
Behalve de grote poorten, worden de de vakwerkhuizen in Einbeck gekenmerkt door kleurrijk houtsnijwerk. Onder invloed van de Weserrenaissance zien we onder andere rozetten, waaiers en gedraaide deurposten in de kleuren rood, geel en groen.
Vaak staan er ook inscripties en spreuken tussen de verdiepingen, afgewisseld met familiewapens en uitgesneden hoofden.
Uitzonderlijk houtsnijwerk bij het Eickesche Haus
Het mooiste voorbeeld is het Eickesche Haus uit 1612. In dit gebouw aan de Marktstrasse is het Toeristenbureau gevestigd.
De gevel van dit gebouw is volledig bedekt met met kleurige versieringen en minutieus uitgesneden ornamenten. Het heeft maar liefst 42 panelen en meer dan 110 houtsnijfiguren. Zij beelden onder andere Jesus en de apostelen, de vijf zintuigen en Geloof, Hoop en Liefde uit.
Op de hoek van het gebouw staan krijgers, die ieder de verdiepingen boven zich dragen.
De rijkdom van de decoraties maakt dit huis tot één van de best bewaarde (Weser-)Renaissance-vakwerkhuizen van Duitsland.
Stadhuis met de drie torens
De ontmoetingsplaats in Einbeck is natuurlijk het Marktplein. Hier staat de grote Marktkerk St. Jacobi. Maar nog opvallende is het oude raadhuis ernaast, met zijn typische torens.
Het eerste stadhuis werd op deze plek al in 1334 genoemd, en in de 14e eeuw uitgebreid tot de huidige grootte van 33 meter lang. Bij de stadsbrand ging dit gebouw grotendeels verloren, op de gotische keldergewelfen na.
In de jaren daarna werd begonnen met de herbouw, in renaissance vakwerkstijl. Deze was in 1562 voltooid, maar nog zonder de 3 torens.
Pas 30 jaar later werd begonnen met de bouw van de puur decoratieve erkers, met typische hoge torens. De westelijke, ronde erker en toren was in 1593 klaar, tegelijk met de toren boven de hoofdingang.
De oostelijke erker is pas in 1595 voltooid. Opvallend is dat deze vierkant, groter en de toren hoger is dan de westelijke. Daar kan je wat van vinden, maar feit is dat het een markant geheel vormt.
Binnen zijn nog prachtige gewelven en originele details te vinden, waaronder een raadzaal met historische muurschilderingen. Het stadhuis is niet alleen een administratief centrum, maar ook een tastbaar teken van de rijkdom en invloed die Einbeck eeuwenlang heeft gehad.
Meer moois aan de Marktplaats
Waar dichtbij het Raadhuis het meeste opvalt, is dat van veraf natuurlijk de Marktkerk St. Jacobi. Ook omdat de hoge kerktoren 1,5 meter uit het lood staat. Hij is al in 1741 gestut, maar staat nog altijd bekend als de scheve toren van Einbeck.
Voor kerk en stadhuis staat een mooie fontein, met een beeld waarvan velen zich afvragen wie het is. Welnu, het is Tijl Uilenspiegel, die we ook in Mölln tegenkwamen. Eén van de verhalen van deze historische nar speelde zich af in Einbeck.
Tegenover het Raadhuis vind je het Brodhaus. Ooit was hier het Bakkersgilde gevestigd. Nu is het een uitstekend restaurant, waar je in een groot Biervat kan dineren.
Aan het eind van de langwerpige Marktplatz vind je de TangoBrücke. Van dit kleurrijke huis uit 1547 is in 2005 het dak afgebrand, maar gelukkig weer herbouwd.
In het gebouw vinden culturele concerten en danscursussen plaats. Ook zit in dit gebouw de winkel Fachwerk-Hooray, met leuke vakwerk artikelen en souvenirs. Tenslotte kun je hier ook nog een kamer boeken.
Tip: Pension TangoBrücke
Wil je overnachten in TangoBrücke, verwacht dan geen luxe, maar wel een heel warm welkom, goede bedden en kamers met een gedeelde badkamer. En natuurlijk een uniek gebouw waar je in overnacht.
Einbecker Blaudruck
Naast het brouwen van bier zijn er nog andere oude ambachten die nog altijd in Einbeck worden uitgeoefend. Een heel bijzondere is de Einbecker Blaudruck.
Deze techniek is in de 17e eeuw door de familie Wittram in Einbeck ontwikkeld. In 2018 is het in het UNESCO immaterieel cultureel erfgoed opgenomen.
De Baudruck techniek bestaat uit 3 onderdelen. Allereerst dienen de te drukken patronen in een houten blok te worden gemaakt. Vroeger werden de vormen hierin uitgesneden. Vanaf eind 20e eeuw worden metalen vormen gemaakt en in het hout gedrukt.
De tweede techniek is het bedrukken zelf. Hiervoor wordt de witte stof met een papje ingesmeerd. Daarna wordt met de houten mallen de pap in de gewenste figuren in de stof gedrukt. Een nauwkeurig werkje omdat de patronen netjes naast elkaar moeten komen.
De derde techniek is het verven. Vroeger werd vooral blauwe verf gebruikt, omdat dit het beste uit planten te verkrijgen was. Tegenwoordig zijn veel meer kleuren verkrijgbaar.
Vóór het verven wordt de overtollige pap uit het doek gewassen. En na het verven wordt ook de pap van de patronen weggewassen. Hier is de verf niet ingetrokken, en zo worden de patronen in het wit zichtbaar.
In het Blaudruck atelier aan het Möncheplatz wordt deze techniek nog altijd uitgevoerd door de heer Ulf Ahrens. Hij verkoopt de stoffen ook in het bijbehorende winkeltje, en hij is altijd bereid om je een deel van de werkplaats te laten zien. Nog beter is het om een rondleiding te boeken bij het toeristenbureau.
Een reis door de tijd bij PS Speicher
Geschiedenis van nog recentere data kan gevonden worden bij PS Speicher. Hier is namelijk de grootste verzameling Oldtimers in Europa te vinden!
Het hoofdgebouw is een grote oude graanopslag uit de 18e eeuw, vandaar de naam PS Speicher. In dit gebouw kan je een interessante tijdreis maken van de eerste (loop-)fiets, via diverse motoren en automobielen tot de huidige ontwikkeling naar elektrisch en automatisch rijden.
Onderweg kom je verschillende rariteiten tegen. Wat dacht je van een motor met de aandrijving IN de wielen. Deze kon dus niet stationair draaien en dus niet stilstaan. Of een auto die op hout kon rijden, na de oorlog uitgevonden vanwege brandstofschaarste.
Naast oldtimers zijn ook andere attributen uit de verschillende tijdperken te bewonderen. Zoals een Jukebox uit de jaren 50, de eerste homecomputers uit de jaren 80.
Over tijdreizen gesproken: in het museum staat ook de echte DeLorean uit de legendarische film Back to the Future. Althans, één van de echte DeLoreans, omdat in de film van meerdere exemplaren gebruikt gemaakt is.
Je kan uren in dit museum ronddwalen. Ook bij een rondleiding heb je nog lang niet alles gezien. En wil je nog meer? Dan bezoek je nog één of enkelen van de andere locaties van PS Speicher, met kleine auto's, motoren, grotere oldtimers, bussen en vrachtwagens.
We hadden tijd te kort in Einbeck
Voor de bierliefhebbers zijn er natuurlijk wel meer leuke stadjes in Duitsland om te bezoeken, vooral in Beieren. Maar in EInbeck hebben we heel veel gezien en geleerd over het ontstaan van bierbrouwerijen in de Middeleeuwen.
En de Middeleeuwse stad Einbeck heeft nog veel meer te bieden, wij kwamen tijd te kort. Ook om heerlijk te relaxen tussen de mooie vakwerkhuizen, want ook dat is een highlight van dit mooie stadje.
Kortom, Einbeck is zeker een stad die je moet opnemen op een rondreis door het midden van Duitsland. En zorg dan dat je zeker een paar dagen of meer ervoor uittrekt!
Schrijf je in voor onze Nieuwsbrief
En ontvang het E-book met Verborgen Parels
Waar wil je heen?
Deelstaten
