Steinau an der Strasse, terug in de tijd in de stad van de gebroeders Grimm

Het kleine stadje Steinau an der Strasse, in het zuiden van Hessen, is de stad waar de gebroeders Grimm zijn opgegroeid. En daar is nog veel van terug te vinden.

Steinau is maar een klein stadje tussen Frankfurt en Fulda. Maar in de Middeleeuwen was het van belang omdat het op een drukke handelsroute lag. Daardoor had het een kasteel, kreeg het stadsmuren en welvaart.

Maar dat is niet waar het stadje bekend om is geworden. Dat is omdat hier de gebroeders Grimm zijn opgegroeid, je kent ze wel van de sprookjes. 

De stad Steinau is erg trots op deze beroemde broers. Overal vind je referenties naar de Grimms en hun sprookjes, vooral natuurlijk in het museum in het Grimm-huis.

Maar laten we eens beginnen met de oorsprong van Steinau...

Aan de straat tussen Frankfurt en Leipzig

De vreemde toevoeging "an der Strasse" dankt Steinau aan het feit dat het in de Middeleeuwen aan de Via Regia lag, de handelsroute tussen Frankfurt en Leipzig. Dit zorgde natuurlijk voor de nodige rijkdom omdat handelaars en reizigers hier graag even uitrustten.

De weg was namelijk geen gemakkelijke. Hij was geplaveid, dat wel, maar met grote, ietwat ronde stenen. Jaren-, nee eeuwenlang gebruik door boerenwagens en koetsen zorgde voor uitgesleten sporen van de wielen, wat het rijden ook niet vergemakkelijkte.

Een stukje van deze weg is in 2002 ontdekt, opgegraven en bij de entree naar het Museum van Steinau an der Strasse geplaatst. Dat museum gaat ook vooral over het vervoer over deze route, en het belang ervan voor Steinau.

Het huis van de familie Grimm

Dat museum van Steinau ligt tegenover het huis waar de gebroeders Grimm zijn opgegroeid. Dit prachtige huis, met stenen onderbouw en vakwerk verdiepingen, is nu het Grimm-museum.

In het museum zie je onder andere de oorspronkelijke keuken uit die tijd. Maar in de andere kamers vooral veel documenten over het werk van de gebroeders Grimm.

Jacob en Wilhelm Grimm waren taalkundigen. Jacob deed wetenschappelijk onderzoek naar de ontwikkeling van Europese en (Neder-)Duitse taal, en stelde onder andere de eerste Duitse woordenboeken samen.

Er is ook aandacht voor de jongste broer, Ludwig Emil. Dit was een tekenaar die vele portretten van Jacob, Wilhelm en hun tijdgenoten maakte.

Op de eerste verdieping gaat het vervolgens over de sprookjes, waar de broers zo beroemd om zouden worden. Die schreven ze overigens niet zelf. Ze verzamelden de sprookjes die hen werden opgestuurd.

Deze sprookjes brachten ze in bundels uit. Vooral Wilhelm bewerkte ze, en in opeenvolgende bundels ontwikkelden zij zich tot de sprookjes die we nu nog kennen.

Dit sprookjes-deel van het museum is ook leuk voor kinderen. Zij kunnen onder andere bij diorama's raden welke sprookjes worden uitgebeeld, ontdekken welke verschillende kronen er zijn, en attributen van verschillende sprookjes bekijken.

In de tuin zie je ook nog verschillende sprookjes, en kan je op een troon zitten voor een selfie...

Ontdek meer met een Virtual Reality tour

Wil je meer weten van hoe de gebroeders Grimm in Steinau opgroeiden? Dan is de Virtual Reality tour Grimm-Zeit een grote aanrader.

Onder begeleiding van een historisch geklede gids wandel je door het stadje Steinau. Op 11 plekken zet je een VR-bril op en stap je terug in de tijd. Met verteller Ludwig Emil Grimm zie je hoe de broers leven en spelen in het Steinau van eind 18e eeuw.

Je hoort en ziet onder andere hoe het gezin Grimm uit de ambtenarenwoning moet na het overlijden van vader Grimm. Via het armenhuis komen ze in een andere woning, met hulp van de zus van moeder Grimm.

Ook hoor je van de avonturen van de broers op school. Vooral Ludwig Emil was geen lieverdje... Leuk is vooral ook dat je bij het afzetten van de VR bril het verschil tussen toen en nu goed kan zien. Zoals bij de volgende plekken:

Middeleeuwse stadsmuur heropgebouwd

Je wandelt rond de stadsmuren van Steinau. Hier, langs het riviertje Kinzig speelden de kinderen Grimm in de stadstuinen. Ook zie je de soldaten die hier gelegerd waren in de turbulente 18e eeuw.

De huidige stadsmuren zijn trouwens niet de originele Middeleeuwse exemplaren. Deze waren in de jaren 90 van de vorige eeuw volledig vervallen. Een groep gepensioneerden onder de naam "Mauerspechten" besloten daarom de muren en torens te herbouwen.

Het resultaat mag er zijn. Inmiddels is de helft van de stadsmuur hersteld, en 10 van de 14 torens. De groep heeft hiermee verschillende oorkondes ontvangen.

Helaas is van de stadspoorten weinig over. Zoals in veel steden moesten zij in de 19e eeuw worden gesloopt omdat de doorgangen te klein werden. Bij de Niedertor (ook wel Untertor genoemd) is nog een deel van het poortgebouw intact.

Kerk en Rathaus aan het marktplein

Het centrum van Steinau is het marktplein. Met daar de opvallende Katharinenkirche. Dit was de kerk waar opa Grimm gereformeerde predikant was. Zijn grafsteen staat nog achter in de kerk.

Ook aan het marktplein staat het Rathaus. Dit gebouw uit 1561 heeft verschillende functies bekleed, zoals markthal, gevangenis en herberg. En nu dus stadhuis.

Vanaf het marktplein zie je 4 bronzen figuren aan het gebouw, die 4 ambachten uitbeelden. Aan de zijkant van het gebouw zie je er nog 4.

Herken de sprookjes op de Sprookjesfontein

Een bijzondere aanwinst voor het plein is de Sprookjesfontein, die hier in 1985 geplaatst is ter gelegenheid van Jacob Grimm's 200ste geboortedag.

Op deze fontein zijn vele verschillende sprookjes uitgebeeld. Het is weer een hele uitdaging om ze allemaal te herkennen.

Zeker in Nederland zijn niet alle sprookjes even bekend. De kikker uit de Kikkerkoning herkennen we nog wel, evenals de lange vlecht van Rapunzel. Het kasteel bovenop zou uit meerdere sprookjes kunnen komen, maar blijkt dat van Doornroosje te zijn.

Op de drie ronde trommels staan nog verschillende andere sprookjes. Gelukkig staat er een korte uitleg van alle sprookjes op de fontein online.

Het kasteel van Steinau is geen sprookje

Vanaf het marktplein wandel je ook zo over de brug van de slotgracht naar het kasteel van Steinau, dat dus midden in het stadje staat. Maar dit is niet één van de kastelen uit de sprookjes.

Op deze plek stond al in de 12e eeuw een burcht. Deze was gesticht door de Abdij van Fulda, en kwam in het bezit van de Graven van Rieneck, die we kennen uit Lohr am Main.

Door een huwelijk van Elisabeth von Rieneck met Ulrich I van Hanau in 1278 kwam de burcht in het bezit van de graven van Hanau.

Van de Middeleeuwse burcht zijn nog een deel van de ringmuren, en de hoge kasteeltoren behouden. In de 16e eeuw werd het kasteel uitgebouwd in de huidige vijfhoekige vorm in Renaissancestijl.

De gebouwen van het kasteel vormden een gesloten vijfhoek, waarvan later de Zuidkant is afgebroken, en nu dus open is. Daar omheen loopt een zogenaamde Zwinger gang, met op 4 hoekpunten een gebouw. Op de vijfde hoek staat het poortgebouw naar het Zuiden.

Hier weer omheen ligt de slotgracht, die overigens nooit vol met water stond. In plaats daarvan leefden er vroeger herten. Nu is er onder andere een speeltuin.

In het kasteel is een permanente tentoonstelling over de gebroeders Grimm. Ook zijn er ruimtes voor diverse tijdelijke tentoonstellingen. Maar de meerderheid van de (bij-)gebouwen bevatten appartementen. Je kan dus "gewoon" in dit kasteel wonen!

Het schattige kleine Theatrium

Verblijf je in het weekend in Steinau an der Strasse? Kijk dan of er een voorstelling is in het Theatrium aan het marktplein.

In de voormalige paardenstallen van het kasteel is in 2017 een charmant klein theater gebouwd, met een kleine 100 zitplaatsen. 

Dit is de thuisbasis van het Marionettentheater, dat al langer in Steinau actief was. Maar er worden ook musicals, toneelstukken en andere voorstellingen gegeven, meestal eigen creaties die soms ook in andere theaters in Duitsland gegeven worden.

Wij waren getuige van een voorstelling van de Sprookjesverteller John Rogers. Deze van oorsprong Engelsman woont al lange tijd in Duitsland. Begeleid door zijn eigen trombone vertelt hij sprookjes met de nodig humor (in het Duits).

Meer mooie huizen in het gezellige stadje

Steinau an der Strasse is maar een klein stadje, maar je kunt er uren vertoeven om mooie huizen te ontdekken. Bijzonder is bijvoorbeeld het Sprookjeshuis aan Brüder-Grimm-strasse 38, waar de gevel is versierd met schilderingen van talrijke sprookjes.

Naast alle aandacht voor de gebroeders Grimm, ligt Steinau ook nog op de vakwerkroute. Er zijn dus ook nog veel mooie vakwerkhuizen te bewonderen.

Een mooi exemplaar ligt aan de Ziegelgasse nummer 3. De onderste verdieping van dit huis is van steen zodat het verhit kon worden met een open haard. Daarboven is het prachtig vakwerk. Het huis behoorde tot de familie von Hutten, maar is later omgebouwd tot Luthers parochiehuis.

Ook het voormalige armenhuis is noemenswaardig. Hier heeft de familie Grimm nog even in gewoond toen de vader stierf. Het is nu Restaurant Rosengarten en staat naast de Untertor.

Het is eigenlijk ook het enige echte restaurant in het kleine stadje. Al is er ook nog het Turkse restaurant Ali Baba en heeft Café von Herzen in 2025 haar deuren geopend waar je ook wat kan eten. 

---

Home

Contact

Nieuw

Onze Nieuwsbrief

Waar wil je heen?

Deelstaten

Bewaar op Pinterest